Τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα
Οι Μεγαρείς έχουν συμβάλει αλλά και συμμετάσχει σε πολλά γεγονότα της αρχαίας αλλά και της νεότερης ιστορίας. Άλλοτε με την επεκτατική πολιτική τους, άλλοτε με το όραμα τους και άλλοτε με την αντίστασή τους στην υποβάθμιση της περιοχής. Η ιστορία της πόλης έχει να διηγηθεί μεγάλα γεγονότα, γεγονότα που σημάδεψαν όχι μόνο τα ίδια τα Μέγαρα αλλά διαμόρφωσαν σε κάποιες περιπτώσεις, ολόκληρη την ιστορία της Ελλάδας.
657 π.Χ - Οι Μεγαρείς ιδρύουν το Βυζάντιο
Τo 657 π.Χ ο Βύζαντας, ως επικεφαλής των Μεγαρέων, οργάνωσε μια αποικιακή επιχείρηση, όπου τους οδήγησε στην περιοχή του Βοσπόρου. Εκεί οι Μεγαρείς ίδρυσαν μια νέα πόλη, στην οποία έδωσαν το όνομα του ιδρυτή της, το Βυζάντιο. Σύμφωνα με τον Στράβωνα οι Μεγαρείς έφτασαν εκεί υπακούοντας σ’ ένα χρησμό, που είχαν λάβει από το μαντείο των Δελφών. Ο χρησμός αυτός αποκαλούσε “τυφλούς”τους συμπολίτες τους, που λίγα χρόνια πριν, το 658π.Χ , είχαν ιδρύσει στη ασιατική ακτή του Βοσπόρου την Χαλκηδόνα. Πράγματι, κατά μιαν έννοια ήταν «τυφλοί», καθώς δεν είχαν αντιληφθεί ότι η περιοχή που βρισκόταν ακριβώς απέναντι από το σημείο που οι ίδιοι είχαν αποικήσει ήταν ιδανικότερη για την διεξαγωγή του εμπορίου και την αλιεία.
Το όνομα του Μεγαρέα οικιστή συνδέθηκε με την αίγλη, τον πολιτισμό και τη δόξα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η οποία υπήρξε μια από τις πιο ισχυρές αυτοκρατορίες, που γνώρισε ποτέ ο κόσμος.
480 π.χ - Τα Μέγαρα στη μάχη των Πλαταιών
Ένα χρόνο μετά την ήττα των Θερμοπυλών, το 479 π.Χ , οι Έλληνες συγκέντρωσαν μεγάλο στρατό και συγκρούστηκαν με τους Πέρσες στις Πλαταιές. Κύρια πηγή για τους Περσικούς πολέμους αποτελεί ο Ηρόδοτος, ο οποίος στο έργο του «Ιστορίαι» αναφέρει πως οι Μεγαρείς ήρθαν πρώτοι από όλους στο πεδίο της μάχης, εμψύχωσαν και ενέπνευσαν τις άλλες πόλεις να συμμετάσχουν. Ο Μεγαρικός στρατός αριθμούσε 3.000 οπλίτες όταν οι Σπαρτιάτες μαζί με τους Λακεδαίμονες αριθμούσαν 10.000.
433/2 π.Χ - Μεγαρικό Ψήφισμα
Ως Μεγαρικό Ψήφισμα, είναι γνωστή η απόφαση της Εκκλησίας του δήμου των Αθηναίων (πιθανόν γύρω στο 433/2 π.Χ.), να επιβάλει αυστηρό και καθολικό εμπάργκο στα προϊόντα των Μεγαρέων σε όλη την επικράτεια της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Ο οικονομικός αποκλεισμός αποφασίστηκε με την αιτιολογία ότι οι Μεγαρείς υπέθαλπταν φυγάδες της Αθήνας και καλλιεργούσαν ιερά εδάφη στην Ελευσίνα, περιοχή που βρισκόταν στα όρια της αθηναϊκής και μεγαρικής επικράτειας και που ανήκε πάντως στην Αθήνα. Η βασικοτερη ένσταση, ήταν ότι παρέβησαν την εντολή “την ιεράν οργάδα μη εργάζεσθαι” και δεν τέθηκε ζήτημα αμφισβήτησης εδαφών. Ορισμένοι θεωρούν το μέτρο ως μία από τις σημαντικές αφορμές του Πελοποννησιακού πολέμου.
Το ψήφισμα εναντίον των Μεγαρέων ήταν αυστηρό, αλλά δεν αποτελούσε και κεραυνό εν αιθρία αφού η Αθήνα είχε πάντα κακές σχέσεις με τους δωρικής καταγωγής κατοίκους των Μεγάρων.
Ο βασικότερος λόγος παλιότερα ήταν η διεκδίκηση της Σαλαμίνας: ανήκε στους Αθηναίους, την κατέλαβαν περίπου το 650 π.Χ. οι Μεγαρείς και το θέμα έληξε το 570 π.Χ. με εικοσαετή πόλεμο που κατοχύρωσε το νησί στην Αθήνα. Όμως η αντιπαράθεση δεν τελείωσε, γιατί οι Μεγαρείς ταυτίστηκαν γρήγορα με την Πελοποννησιακή Συμμαχία που είχαν αρχίσει να διαμορφώνουν οι Λακεδαιμόνιοι από τα μέσα του 6ου αιώνα. Οι εχθρικές σχέσεις Αθήνας και Μεγάρων βελτιώθηκαν μόνον για έξι χρόνια, το 459 π.Χ., όταν οι Κορίνθιοι επεκτάθηκαν σε βάρος της Μεγαρίδας και οι Σπαρτιάτες δεν υπερασπίστηκαν τα Μέγαρα, παρότι ήταν κι αυτά μέλος της συμμαχίας τους. Τότε οι Μεγαρείς αποφάσισαν να αποχωρήσουν από την Πελοποννησιακή συμμαχία και να προσχωρήσουν στην Αθηναϊκή.
Αυτό έγινε δεκτό με μεγάλη χαρά από την Αθήνα, πρώτον γιατί αποκτούσε άλλο ένα οχύρωμα ανάμεσα σε εκείνη και τη Σπάρτη, και δεύτερον γιατί είχε πια πρόσβαση επιτέλους σε λιμάνια του Κορινθιακού Κόλπου. Τώρα οι Αθηναίοι είχαν στη διάθεσή τους τα δύο λιμάνια των Μεγαρέων στον κόλπο των Αλκυονίδων, στον Κορινθιακό, δηλαδή τις Παγές ( σημερινό Κάτω Αλεποχώρι) και τα Αιγόσθενα (κοντά στο σημερινό Πόρτο Γερμενό) που άρχισαν και να τα τειχίζουν. Αυτά ήταν εξαιρετικά, τόσο για εμπορικούς, όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς. Δεν απαιτούνταν πια ο περίπλους της Πελοποννήσου για να ενισχύσουν στρατιωτικά οι Αθηναίοι με το στόλο τους τις συμμαχικές τους πόλεις στη δυτική Ελλάδα και επιπλέον ήταν ανοιχτός ο δρόμος του εμπορίου για τη Μεγάλη Ελλάδα και τη Σικελία.
Επίσης σημαντικό ήταν και το μεγαρικό λιμάνι στο Σαρωνικό, η Νίσαια (στη σημερινή Πάχη), την οποία επίσης οι Αθηναίοι άρχισαν να τειχίζουν στο πρότυπο των δικών τους Μακρών Τειχών. Και όχι μόνον το τείχισαν, αλλά έβαλαν και φρουρά.
1973 - Η απαλλοτρίωση της Μεγαρικής γης
Το 1973, οι κάτοικοι των Μεγάρων ξεσηκώθηκαν κατά της βίαιης απαλλοτρίωσης της γης τους προκειμένου να κατασκευαστεί στην περιοχή ένα συγκρότημα διυλιστηρίων.
Η ταινία αποτυπώνει τη βίαιη αλλαγή που υπέστη το φυσικό τοπίο, μαρτυρίες των κατοίκων σχετικά με τις συνέπειες της μαζικής απαλλοτρίωσης της γης, τις διαδηλώσεις των Μεγαρέων στους δρόμους της Αθήνας και την είσοδό τους στο Πολυτεχνείο, το οποίο βρισκόταν υπό κατάληψη από τους φοιτητές, λίγες ώρες πριν από την εισβολή του τανκ και την καταστολή της εξέγερσης από το δικτατορικό καθεστώς στις 17 Νοεμβρίου του ’73.
Σενάριο: Γιώργος Τσεμπερόπουλος, Σάκης Μανιάτης
Φωτογραφία, Μοντάζ: Σάκης Μανιάτης
Τραγούδια για τον ξεσηκωμό και την αντίσταση των Μεγαριτών την δύσκολη αυτή περίοδο.
Περισσότερα ιστορικά στοιχεία μπορείτε να βρείτε στα
