• Παραδοσιακές φορεσιές Μεγάρων

Τα Κατηφένια

Επίσημη παραδοσιακή στολή της πόλης των Μεγάρων που την φορούν ακόμα και σήμερα σε διάφορες λαογραφικές εκδηλώσεις, παρελάσεις κτλ. Τα “κατηφένια”, τα τελευταία χρόνια ήταν αποκλειστικά η νυφική φορεσιά των γυναικών αλλά αργότερα την φορούσαν και σαν καλή ενδυμασία. Αποτελείται από μια ζακέτα κοντή (ζιπούνι) από βελούδινο ύφασμα σε κόκκινο μπορντό κυρίως χρώμα, κατηφές (από εκεί πήρε και την ονομασία της) αλλά υπάρχουν και σε μελί, ροζ, βερυκοκί, σομόν ή μωβ. Στο ζιπούνι υπάρχουν σχέδια από χρυσή κλωστή και πούλιες και όπως συνηθίζεται να λένε όσα περισσότερα είναι τα κεντήματα τόσο καλύτερο είναι το ζιπούνι, υποδηλώνοντας και το πόσο πλούσια ήταν η νύφη. Η φορεσιά συνεχίζεται με χρυσά νομίσματα ενωμένα με αλυσίδα (άλυσος) τα οποία τοποθετούνται μπροστά από το ζιπούνι, πάνω από την τραχιλλιά. Μέσα από το ζιπούνι φοριέται ένα μαύρο φόρεμα με φαρδιές πιέτες μέχρι τον αστράγαλο και μέσα από αυτό ένα λευκό πουκάμισο  και ένα μεσοφόρι. Μπροστά από το φόρεμα τοποθετείται η ποδιά η οποία μπορεί να είναι κόκκινη, ρόζ, φούξια ή πράσινη κεντημένη κι αυτή με χρυσή κλωστή και πούλιες.

Στο κεφάλι φοριέται ένα άσπρο μαντίλι το οποίο οι Μεγαρίτες ονομάζουν σαπίσο, πιθανόν γιατί κρατάει τα μαλλιά προς τα πίσω και το φέσι το οποίο η παράδοση λέει πως φορούσαν οι αρραβωνιασμένες κοπέλες. Το επιστέγασμα της φορεσιάς, η μπόλια, ένα μακρύ μαντίλι αρχικά από τσεβρέ κι έπειτα από μεταξωτό ύφασμα με χρυσές δαντέλες στο τελείωμα.

Στο τελείωμα της μπόλιας φαίνονται δυο μακριές πλεξούδες, καθώς και τα πισκούλια που είναι φτιαγμένα από κόκκινη και χρυσή κλωστή. Η στολή ολοκληρώνεται με τις κόκκινες κεντημένες παντόφλες (κουντούρες) φτιαγμένες από βελούδινο ύφασμα.

ο Χορός της Τράτας (φωτό megaratv) Ο χορός της Τράτας, Μέγαρα (φωτό megaratv)
1
2
3
4
5
6
7
1

Η μπόλια (μεταξωτό μαντήλι)

2

Το ζιπούνι

3

Φλουριά (άλυσος)

4

Η ποδιά

5

Το φόρεμα

6

Το μεσοφόρι

7

Κουντούρες (παντόφλες)

Ο Καπλαμάς

Ένας δεύτερος τύπος φορεσιάς με διάφορες παραλλαγές ανάλογα με την περίσταση όπως καλός ή ψιλός “καπλαμάς”, σπαθάτος, χοντρός και καπλαμάς με τα σκούρα. Συγκεκριμένα είναι ένα ρούχο σαν ρόμπα με πιέτες σε μπλέ σκούρο χρώμα από την έξω μεριά και εκρού από την μέσα, με κόκκινο τελείωμα. Το ύφασμα του καπλαμά είναι χοντρό, φτιαγμένο στον αργαλειό, κεντημένος με χρυσή κλωστή στους ώμους και στο τελείωμα του μανικιού. Στην μέση δένεται μια απλή ποδιά με λίγο κέντημα, την οποία ύφαιναν οι Μεγαρίτισες στον αργαλειό και πάνω από την ποδιά ένα διπλωμένο ζωνάρι ή αλλιώς ζώστρα που παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν για τσέπες. Στο μπούστο μπαίνει ένα κομμάτι ύφασμα το οποίο λέγεται τραχιλλιά και μπροστά από την τραχιλλιά μπαίνει μόνο μια σειρά φλουριά (άλυσος) διότι η φορεσιά είναι απλή και καθημερινή. Μέσα από τον καπλαμά υπάρχουν τα μεσοφόρια, κεντημένα με δαντέλα στο τελείωμα για να φαίνεται κάτω από την ποδιά. Η φορεσιά ολοκληρώνεται με ένα κίτρινο μαντήλι με σχέδια και ραμμένα φλουριά στην πίσω γωνία του, που κρέμεται από το κεφάλι το οποίο λέγεται παραδομένο (από τους παράδες).

Η παράδοση λέει πως με τον “καπλαμά” οι κοπέλες αρράβωνιάζονταν, σε αντίθεση με τα “κατηφένια” που ήταν νυφική φορεσιά.

Καπλαμάς, παραδοσιακή φορεσιά, Μέγαρα Καπλαμάς, παραδοσιακή φορεσιά, Μέγαρα Καπλαμάς, παραδοσιακή φορεσιά, Μέγαρα
1
2
3
4
1

Το μαντήλι (παραδομένο)

2

Το ζιπούνι

3

Φλουριά (άλυσος)

4

Η ποδιά

Φούντι

Η πρώτη φορεσιά των Μεγάρων. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η φορεσιά  διαφοροποιούνταν ανάλογα την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Η πλουσιότερη νύφη φορούσε το “φούντι”, ένα φουστάνι με κεντημένα μανίκια από ακριβοπληρωμένες κεντήστρες, στο κεφάλι ένα φέσι με παράδες (νομίσματα) και στο στήθος κωνσταντινάτα ή χρυσά φλουριά. Το ”φούντι” αποτελείται από το φουστάνι που υπάρχει και στα “κατηφένια”, τα μεσοφόρια, ένα πουκάμισο με κεντημένα μανίκια, το κοντοζίπουνο, την τραχιλιά που καλύπτει το στήθος που είναι από χρωματιστό πανί και μια χρωματιστή κοφτή ποδιά με στρογγυλεμένες γωνίες.

Στο κεφάλι φοριέται το ελληνικό φέσι και πάνω από αυτό η μπόλια από μεταξωτό ύφασμα και με χρωματιστά κεντήματα. Στο τέλος της μπόλιας κρέμονται οι κορδάλοι (κοτσίδες) και τα πισκούλια.

Ο χορός της Τράτας, Μέγαρα (φωτό megaratv) Ο χορός της Τράτας, Μέγαρα (φωτό megaratv)

Αντρική Φορεσιά

Οι άντρες δεν είχαν στην καθημερινότητά τους κάποια ιδιαίτερη ενδυμασία αλλά την ημέρα του γάμου φορούσαν την παραδοσιακή μεγαρίτικη ανδρική φουστανέλα. Σύμφωνα με την παράδοση οι αντρικές φορεσιές ήταν τέσσερις διαφορετικές και αποτελούνταν από ένα μακρύ πουκάμισο σε λευκό χρώμα, ένα μαύρο χοντρό υφαντό παντελόνι με λεπτό βαμβακερό ύφασμα προς το τέλος ώστε να μπορούν να φορεθούν και οι σκάλτσες είτε σε μαύρο χρώμα για τα άσπρα Κυριακάτικα ρούχα ή σε μπλέ ή καφέ για την φουστανέλα.

Η καμιζόλα (ένα είδος γιλέκου), το ταμπάρο (χοντρό υφαντό ημίπαλτο) και η φέρμελη (το πανωφόρι της φουστανέλας) είναι κομμάτια που πλαισιώνουν την  ανδρική ενδυμασία.

Στο κεφάλι τους οι άνδρες φοράνε το φέσι με την φουστανέλα, τη σκούφια και τον κούκο με το παντελόνι και την πουκαμίσα ενώ στα πόδια τις περικνιμήδες που στα Μέγαρα είναι γνωστές ως σκάλτσες όπου τις φορούσαν με τα κοινά τους υποδήματα.

Ανδρική φορεσιά Ανδρική φορεσιά

Μπορείτε να δείτε από κοντά τις στολές ολοκληρωμένες και να μάθετε περισσότερα για αυτές στο
Καστάνειο Λαογραφικό Μουσείο

Οι εικόνες είναι από δράση της φωτογραφικής ομάδας του Θέογνι και από το Megaratv.