Η ονομασία
Υπάρχουν διάφορες γραπτές μαρτυρίες σχετικά με την ονομασία της πόλης.
Αρχικά η πόλη ονομαζόταν Νίσα (Νισαία) από τον βασιλιά Νίσο.
Ο Παυσανίας αναφέρει και συσχετίζει την πόλη με τα “μέγαρα”, τα ιερά της Δήμητρας που λατρευόταν στην αρχαία εποχή και εγιναν επί Βασιλείας Καρ, γιού του Φορωνέα.
Ο Ηρόδοτος αποδίδει την ονομασία στον ήρωα Μεγαρέα, γιο του Ποσειδώνα που κατοικούσε στην Ογχηστό, ο οποίος και έχασε την ζωή του βοηθώντας τον βασιλιά Νίσο να πολεμήσει τον Μίνωα .
Καταγωγή
Τα Μέγαρα είναι από τις αρχαιότερες περιοχές που κατοικήθηκαν στην Ελλάδα. Υπάρχουν ευρύματα από την Νεολιθική εποχή και η μυθολογική παράδοση αναφέρει την ύπαρξη Βασιλέων που κυβέρνησαν την πόλη, οι οποίοι άνηκαν σε πανάρχαιους λαούς όπως οι Λέλεγες και οι Κάρες. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν τοπωνύμια που φέρουν τις ονομασίες των λαών αυτών.
Ο Παυσανίας αναφέρει στην περιήγησή του πως πριν την κατάληψη από τους Δωριείς (π. 1000 π.Χ.), τα Μέγαρα άνηκαν στην πανίσχυρη πόλη των Αθηνών και πως είχαν συνήθειες Ιωνικές. Η άποψη αυτή ενισχύεται μεταξύ άλλων από τα χαρακτηριστικά της Ιωνικής διαλέκτου και από το γεγονός ότι κάτοικοι των Παγών απέδιδαν τιμές στον Αιγιαλέα που ήταν ήρωας των Ιώνων της Σικυωνίας και της Αχαΐας.
